تغییرات ریخت شناسی و تنوع ژنتیکی چک چک گوش سیاه (oenanthe hispanica) و چک چک ابلق (o. pleschanka) در مناطق آمیخته گری آنها در شمال ایران

زیر خانواده saxicolinae از گنجشک سانان همچنان دارای برخی ابهامات آرایه شناختی هستند. چک چک ابلق (oenanthe pleschanka) با پراکنش در نواحی شرقی پالئارکتیک و چک چک گوش سیاه (o.hispanica) با گسترش در اروپا و شمال آفریقا، در بخش هایی از ایران و عرض های شمالی تر مناطق تماس ثانویه ایجاد می کنند. این مطالعه به منظور روشن شدن جایگاه تبارشناسی و وضعیت آرایه شناسی دو گونه از چک چک های هیبرید در شمال ایران انجام شد. نمونه برداری در سال های 1389 تا 1390 از دره منجیل تا سرخس انجام شد. علاوه بر آن نمونه های موجود در موزه جانوری دانشگاه بن نیز مطالعه گردید. در بخش مطالعات ریخت شناسی، روش های آماری تک متغیره قادر به جداسازی 30% از صفات برای افراد هیبرید بوده است. این تفاوت ها در تحلیل های چند متغیره بصورت گروه-هایی با تفکیک بالاتر ظاهر می شود. مطالعه مولکولی ژن های cox1 و cytb در درخت های میانبرترین، محتمل ترین و بیزین، چهار کلاد اصلی آرایه شناختی و پنج کلاد داخلی فیلوجغرافیایی را جدا می کند. نمونه های هیبرید و زیرگونه o.hispanica melanoluca همراه با تعداد معدودی o.pleschanka در یک کلاد قرار می گیرند. با توجه به مادری بودن ژنوم میتوکندریایی این پدیده حاکی از انتقال صفات و جریان ژنتیکی از جمعیت ماده ابلق به جمعیت گوش سیاه دارد. انتقال طوق و اتصال آن به سیاهی بال در چک چک گوش سیاه ایران به عنوان تاییدی بر این فرض است. مدلسازی نیچ اکولوژیک تکامل مستقل و همگرا را در هاپلوتایپ های مشابه اما غیر متصل تایید می کند. بعلاوه، واگرایی ژنتیکی بالا (08/0 ± 18/5) در دو زیرگونه چک چک گوش سیاه ایران (o.hispanica melanoleuca) و چک چک گوش سیاه اروپا (o.hispanica hispanica) در کنار صفات ریخت شناسی و ریخت سنجی موید جدایی دو زیرگونه و حضور دو گونه جغرافیایی و ژنتیکی جدا از هم می باشند. این نتیجه بر اساس مفاهیم اولیه بارکدگذاری dna و میانگین فاصله مولکولی k2p گونه جدیدی به جنس oenanthe اضافه شده است.